NEVAT TALKS: “Uiteindelijk moet je toch echt zelf iets van ontwerpen snappen”

Tijdens de derde NEVAT TALKS stond het thema End-to-end engineering centraal. Een van de acht transformaties van de Fabriek van de Toekomst. Dr.Ir. Maarten Bonnema nam de deelnemers mee in de wereld van Systems Engineering. “Als je een probleem wilt oplossen moet je het wel begrijpen.” 

Leer ingewikkelde problemen te begrijpen

Gedreven door het willen oplossen van technische problemen heeft Dr.Ir. Maarten Bonnema, associate professor in Systems Engineering & Multidiscipinary Design aan de Universiteit van Twente, zijn loopbaan als System Engineer verrijkt  door mensen te helpen en op te leiden met hetgeen hij zo leuk vindt om te doen. Zo ook de deelnemers aan deze NEVAT TALK.   

Bonnema trapte de sessie af met het advies dat als je een ingewikkeld probleem wilt oplossen je het eerst wel moet begrijpen. “Wetenschappers creëren begrip door precies uit te leggen hoe iets werkt. Met Systems Engineering ligt dat toch anders. Je kunt het wel uitleggen maar hoe vertel je wat het dan precies doet?  

Daarbij denken sommige (toe)leveranciers dat als ze een tool hebben aangeschaft (bijvoorbeeld Model Bases System Engineering) ze dan alles op de rit hebben. Ondanks dat het verdacht veel lijkt op het gebruiken van je boerenverstand, helpt het om getraind te zijn. Uiteindelijk moet je toch echt zelf iets van ontwerpen snappen wil je het ontwerp kunnen omzetten in het product dat je wilt maken.”  

Engineering versus Systems Engineering

Veel mensen zijn opgeleid voor het engineren van (of onderdeel van) een product. Een product heeft een gebruiker en bevindt zich in een bepaalde context. Maarten Bonnema geeft daarbij de volgende tip: “Wanneer het specifiek gaat over product engineering, onderzoek dan vooral wat de context is en welke invloed het op het product heeft. Een systeem heeft net zoals producten een gebruiker alleen is deze vaak ongrijpbaar. Een systeem kent tevens een context, waarbij het systeem zelf ook invloed heeft op de context. Bovendien zijn er meer mensen bij betrokken en krijg je te maken met meer stakeholders. Deze hebben dan eveneens weer invloed op de context. Een systeem is vaak groter dan een gemiddeld product door de componenten die daarbij weer invloed hebben op elkaar. Kortom alle aspecten hebben invloed op elkaar.

Het cruciale verschil zit hem voornamelijk in dat producten geoptimaliseerd dienen te worden terwijl je bij systemen opzoek bent naar de balans.” Bonnema geeft daarbij als voorbeeld: “Heel lang hebben we auto’s ontworpen met het idee dat ze snel moeten zijn, vooral niet te duur en caravans moeten trekken. Totdat we doorkregen dat het product ‘auto’ ook impact heeft op de context, omgeving en het milieu. Twintig jaar geleden zocht je een auto uit op topsnelheid en prijs, tegenwoordig zoek je hem uit op CO2 uitstoot.”

Het systeemperspectief

Bij Systems Engineering staat het systeem centraal. Daarbij hoort ook het ontwerp. Bonnema: “Duik in het systeem van de klant. Zet het in de tijd, hoe werd het in het verleden gedaan, hoe doet men het nu en waar gaan we naartoe?” Voor de meeste toeleveranciers betekent dat wat voor hun een eindproduct is, voor de klant een onderdeel van een subsysteem is. “Maak er een gewoonte van om op de stoel van de klant te zitten. Denk nou eens na wat de klant wenst en waar hij blij van wordt. Wat wil de klant bereiken? Want op het moment dat jij snapt wat de klant wil kan jij ervoor zorgen dat je een systeem maakt waarmee de klant geld kan verdienen. Niet alle organisaties die de vraag stellen aan toeleveranciers snappen het model. Vertaal het daarom naar de praktijk. Er zijn verschillende manieren om dat te organiseren. Laat bijvoorbeeld de klant de gewenste systeemeisen opstellen en laat ze je vervolgens vertellen hoe hij het gaat testen. Dan doe jij de rest.”

In kleine stukjes knippen

Volgens Maarten hoor je vaak over Systems Enginering dat het een manier is om problemen in kleine stukjes te knippen. Deze kunnen dan makkelijker uitbesteed en gemanaged worden. “Daarmee doe je de basis van Systems Engineering te kort. Want als je iets opknipt moet je ook nadenken over hoe je het weer aan elkaar gaat lijmen. Als mensen mij vragen wat Systems Engineering is dan zeg ik: het scheiden van het wat, hoeveel en hoe we het gaan doen (What, How Much & How). Vooral dat laatste is belangrijk. Je kunt namelijk de oplossing alleen beter maken als je de klant begrijpt.”

The big picture

Bij het stellen van de centrale systeemvraag moet je volgens Bonnema een aantal vragen stellen: “Wat is het probleem? Welke oplossingen heb je al geprobeerd? Zijn er anderen die het anders doen? Hoe snel moet je oplossing hebben? Welke materialen mag je gebruiken? Is er geld? Leer vooral het probleem te begrijpen en beperk de oplossingsmogelijkheden. Als iemand je vraagt om een massa te verplaatsen is 10 kilo anders dan 1000 kilo. Durf ook na te denken over de negatieve kanten. Windmolens staan bijvoorbeeld voor duurzaamheid, maar als je overal windmolens gaat plaatsen, hoe ziet Nederland er dan uit?”

Communicatie is de sleutel

Maarten Bonnema ziet en hoort vaak dat iedere discipline zijn eigen favoriete weergave van een systeem heeft maar die van elkaar niet begrijpen. “Het is cruciaal om na te denken over hoe communicatie nou precies werkt. Mensen creëren een model maar realiseren uiteindelijk niet of de informatie goed overkomt. Dan zit je toch echt in een doodlopende straat. Check daarom altijd of het bericht is aangekomen en praat in de taal van de ontvanger. Als Systems Engineer ben je soms de zender maar ook de ontvanger. Houdt dus in je achterhoofd dat je een belangrijke communicatie taak hebt.” Daarbij ziet Bonnema ook dat het steeds belangrijker wordt dat systemen met elkaar kunnen praten. “Software gaat steeds meer een belangrijke rol spelen. Het is daardoor belangrijk om een model te maken zodat je niet dingen opnieuw moet doen. Hoe we al die systemen aan elkaar knopen is de grote uitdaging. The devil is in the detail.”

Meer weten?

In het boek: Systems Design and Engineering geschreven door Maarten Bonnema neemt hij je dieper de materie in. Op zoek naar advies op maat? Neem dan contact op met NEVAT.