Zonder stroom, gas en andere vormen van energie kunnen onze bedrijven niet functioneren. Wij zijn er volledig afhankelijk van. Het kan niemand zijn ontgaan dat de prijsstijgingen al enige tijd gigantisch zijn. Wat betekent dit voor jou als ondernemer? En - zonder een kristallen bol te hebben - wat kunnen we nog verwachten? Nog belangrijker misschien: wat heeft het voor effect op onze sector? En kun jij je er tegen wapenen? De energieprijzen blijven voorlopig nog wel even hoog. Maar we kunnen niet zonder. Is dit hét moment om anders met energie om te gaan? Je hebt in ieder geval twee knoppen om aan te draaien: verduurzaming en energiebesparing.

Op 26 april stond NEVAT TALKS in het teken van energie. Stan de Ranitz van KPMG Global Strategy en Robert van Beek van FME voerde het woord.

Stan de Ranitz trapte af met de volgende analyse:

‘Door de oekraïnecrisis zijn er sancties in werking getreden. Waardoor het aanbod daalt en de prijzen stijgen. Met name door toenemende onzekerheid. Jarenlang was de gasprijs rond de 30 tot 40 euro. Nu is dit eens met een factor vijf toegenomen. Olieprijzen stijgen ook. Door alternatieven stijgt deze prijs minder hard. Ook veel andere grondstoffen komen uit Rusland zoals nikkel en palladium. Deze prijzen nemen ook toe. Dit heeft invloed op productieketens. De vraag is hoe een onderneming zich in kan dekken.’

‘De toeleveringsketen wordt geraakt door containers die zich eerder door Rusland manoeuvreerde en waardoor dit nu niet meer mogelijk is.’

‘De kredietcrisis is gestabiliseerd door overheden. Bij de oekraïnecrisis zijn er voor de overheid minder mogelijkheden om dit te doen. Alternatieven zijn niet direct beschikbaar.’

‘Ook het inflatiecijfer neemt enorm toe, dit is met name gedreven door een toename van de energie- en grondstofprijzen. De verwachting is dat deze prijzen hoog blijven. De spotprijs gaat namelijk steeds meer richting de prijzen op de termijnmarkt. Waarin de verwachting verstopt zit dat de prijzen hoog blijven en de inflatie zeker niet onder de 2% zal komen.’

‘Overheidsuitgaven nemen toe vanuit defensie, door investeringen in het energiesysteem en het industriebeleid in Europa. Ondanks onze overheid die prijzen wil stabiliseren, zal dit zorgen voor meer inflatie.’

‘Bedrijven laten zich drijven door duurzaamheid vanuit regelgeving en branding. Ook dit zal prijzen toe laten nemen.’

‘De energietransitie zal zich enorm versnellen door de oekraïnecrisis. Dit zal ook effect hebben op toeleverketens. Een positief effect. Nu is de energietransitie namelijk nog urgenter en worden duurzame opties ineens een winstgevend verdienmodel.’

Nederland heeft de energiestrategie veranderd. De import van Liquified Natural Gas (LNG) is flink verhoogd, gasopslagen worden gevuld en gedragsverandering stimuleert de overheid met energiebesparende campagnes. Crisisplannen worden gemaakt voor als er echt een tekort aan gas komt en zaken als zonnepanelen of windmolens brengt men sneller in gereedheid.

Een aantal vraagstukken die de Ranitz meegeeft voor NEVAT-leden:

1. Wat is het verbruiksprofiel? Wanneer verbruik je energie en hoe is het mogelijk om op goedkope momenten energie in te kopen? De prijs van energie is soms namelijk zelfs negatief als de zon schijnt of wanneer het voldoende waait. Het is interessant om na te gaan of je met jouw huidige energiecontract in kunt spelen op actuele prijzen.
2. Is het installeren van zonnepanelen (nu wel) rendabel? Deze oekraïnecrisis maakt het interessant om oude plannen opnieuw te bekijken. Mogelijk zijn eerdere initiatieven nu wel haalbaar.
3. Wat is het risicoprofiel van jouw onderneming? Kies voor zekerheid door prijzen vast te leggen of neem meer risico door voor de spotprijs energie af te nemen. Kun je dit soort risico’s lopen?

Robert van Beek gaat in op uitdagingen rondom energie en maakt de volgende punten:

‘Grip op energieprijzen is iets waar je slechts voor een deel op in kunt spelen. Je zou collectief energie in kunnen kopen of dit in ieder geval voor een gedeelte kunnen doen om kosten te besparen.’

‘Voor de oekraïnecrisis was er de coronacrisis en speelde de energietransitie al. Er spelen extra kosten voor het netwerk, er zijn afschrijvingen voor kolencentrales en ook voor vertragingen door de coronacrisis betaalt de consument. Nederland was een koploper met het Klimaatakkoord, maar we zijn nu ingehaald door het programma van de Europese Unie. Er spelen allerlei belastingen en juridische zaken die effect hebben op de energiemarkt. Daarnaast moet dit allemaal sneller door een aanscherping van de eerdere richtlijnen.’

‘Degressiviteit van energieprijzen verdwijnt. Dit betekent dat de energieprijzen straks lineair zijn. Dit gaat met name de grootverbruikers raken. Elektriciteit zal daarnaast voordeliger zijn dan de gasprijs. Waardoor men uiteindelijk steeds meer naar een duurzaam beleid gepusht wordt. Ook in het regeerakkoord zijn er verschillende initiatieven om dit te bevorderen. De focus komt minder te liggen op het Klimaatakkoord en met name met de top 20 grootverbruikers zal er overleg zijn. Al dit soort zaken zorgen voor groeiende kosten en dat blijft zo. Door de optelsom van ambities, toenemende kosten, verplichte investeringen en CO2-prijzen.’

De belangrijkste maatregelen voor de technologische industrie op basis van haalbaarheid en impact in CO2-reductie die van Beek heeft aangestipt: LED-verlichting, zonnepanelen op daken, elektrificatie van processen, warmtenetten en procesoptimalisatie.

‘Na 2030 gaan we waarschijnlijk steeds meer richting waterstof is de voorspelling van FME. Veel maatregelen zijn of worden verplicht om te nemen. Maatregelen die niet verplicht zijn, stimuleert de overheid met subsidies. Toch worden er door de veranderende energiemarkt veel meer maatregelen winstgevend om te nemen en komen er hierdoor waarschijnlijk vooral meer verplichtingen dan subsidies bij.’

Samengevat komt van Beek tot de volgende conclusie:

• Nederland loopt achter in Europa en moet een inhaalslag maken.
• Beprijzing en regelgeving neemt toe.
• Investeringen en kosten nemen toe.
• Infrastructuur aanleggen kost tijd.
• Gas wordt altijd duurder dan elektriciteit door Europese regelgeving.

• Bespaar kosten door energie te besparen. Dit verdient zich door de toenemende prijzen sneller terug.
• Zijn er plannen om te groeien en wil je meer elektriciteit gaan verbruiken? Doe er dan onderzoek naar of dit überhaupt mogelijk is. Mogelijk kan de huidige infrastructuur dit niet aan en moet de netbeheerder uitbreiden. Ook zijn er in dat geval uitdagingen op het gebied van vergunningen of regelgeving rondom stikstofproblematiek. Bereid je daar goed op voor.

Op de hoogte blijven of NEVAT TALKS terugzien?

Blijf via evenementen op de hoogte van aanstaande NEVAT TALKS. Kijk NEVAT TALKS terug via NEVAT.nl/talks (exclusief voor NEVAT-leden). Tijdens deze webinars komen experts aan het woord en delen bedrijven hun praktijkervaringen rondom thema’s die nu en in de toekomst belangrijk zijn.